Istorijski značaj i Rimljani

Ovaj deo Dunava bio je poznat još u antičko doba. Rimski car Trajan je 103. godine nove ere izgradio put usečen u stenu, čiji se ostaci i danas vide, kao i čuvena spomen ploča Tabula Traiana na srpskoj obali. Tu je bio i monumentalni Trajanov most kod Kladova, jedno od čuda rimskog inženjerstva.

Zbog svoje prirodne nepristupačnosti i strateškog položaja, Gvozdena kapija vekovima je bila granica velikih carstava – Rima i Dačana, Vizantije i varvarskih plemena, Ugarske i Osmanskog carstva.

Opasna plovidba i ukroćena reka

Sve do 1970-ih, plovidba ovim delom Dunava bila je izuzetno opasna. Brodovi su morali da prolaze pored brzaka, podvodnih stena i virova. Izgradnjom hidroelektrana Đerdap I i Đerdap II, Dunav je podignut i pretvoren u veliko akumulaciono jezero, čime su nestali virovi i brzaci koji su vekovima predstavljali strah za lađare.

Box: Image
 

Legende i predanja

Sa Gvozdenom kapijom vezane su brojne legende:

  • Decebalova glava – Na rumunskoj strani, u steni iznad Dunava, isklesan je lik kralja Dačana Decebala, ljutog neprijatelja Rimljana. Iako je nastao u savremeno doba (1994–2004), on podseća na vekovne borbe Rimljana i Dačana upravo na ovom mestu.

  • Trajanova staza – Narod u okolini vekovima je prepričavao da je rimski car Trajan „otvorio Dunav“ i „usekao stene“ da bi vojska prošla, pa se i danas priča o „carskoj stazi“ kojom su prolazili rimski legionari.

  • Ime „Gvozdena kapija“ – Ime potiče od osećaja putnika i trgovaca da je klisura zatvor poput kapije, koju samo najhrabriji i najuporniji mogu proći. To nije pesnička metafora, već stvarno iskustvo plovidbe kroz uske i mračne prolaze, koje je ostavilo snažan utisak na generacije.

Turistički doživljaj danas

Danas je Gvozdena kapija deo Nacionalnog parka Đerdap, zaštićenog područja bogatog biljnim i životinjskim svetom. Najlepše se može doživeti sa vidikovaca na Miroču – Ploče i Veliki Štrbac, odakle se prostire pogled na Dunav i strme litice klisure. Krstarenje brodom kroz Kazane pruža jedinstven osećaj prolaska kroz prirodni spomenik koji i dalje opravdava svoje ime – kapija od kamena i vode.