Rimski tragovi i Justinijanova vizija

Koreni Soko Grada sežu duboko u VI vek, u doba cara Justinijana I, kada je podignut kao deo odbrambenog sistema Vizantije protiv avarskih i slovenskih prodora. Položaj na litici davao je prirodnu zaštitu, a pogled koji se odavde prostire na Moravičku dolinu bio je strateška prednost.

Ulazak u srpsku istoriju

U srpsku srednjovekovnu istoriju Soko Grad ulazi 1172. godine, kada ga osvaja veliki župan Stefan Nemanja. Tadašnji gospodar grada bio je bogumil, što je Nemanja video kao pretnju jedinstvu svoje države. Grad je tada doživeo prva razaranja, ali je ubrzo obnovljen i nastavio da čuva istočne granice Srbije.

Osmansko osvajanje i kraj epohe

Sudbina tvrđave dramatično se menja 1398. godine, kada Osmanlije zauzimaju grad. Tokom sukoba početkom XV veka, sultan Musa i njegov vojskovođa Hamza obnavljaju i pojačavaju utvrđenje, ali samo privremeno. Ratovi, razaranja i iseljavanje stanovništva učinili su svoje – Soko Grad polako gubi značaj i tone u tišinu.

Arhitektonska snaga i današnji ostaci

Nekadašnji gornji grad (citadela) imao je visoke bedeme, dve jake kule, kapiju i cisternu izdubljenu u steni, neophodnu za opsadne dane. Danas su vidljivi ostaci ulazne kule i delovi bedema, obrasli travom i bršljanom, ali i dalje svedoče o umeću srednjovekovnih graditelja. Od 1982. godine, Soko Grad je pod zaštitom države kao spomenik kulture od velikog značaja.

Legenda o sokolima

Naziv tvrđave, veruje se, potiče od sokolova koji su ovde gajeni i korišćeni u lovu. Prema predanju, meštani su vladaru kao porez davali upravo ove ptice grabljivice – simbol snage i slobode.

Šetnja kroz vreme

Staza do Soko Grada vodi uzvodno pored reke Moravice, kroz senke starih stabala i uz šum vode. Svaki korak ka ruševinama otvara novu stranicu prošlosti – od Justinijanovih zidina, preko Nemanjićevih pohoda, do osmanskih opsada. Na samom vrhu, vetar nosi priče iz davnih vremena, a pogled na dolinu spaja prošlost i sadašnjost u jednoj slici.

Težina staze i vreme uspona

Uspon do Soko Grada traje oko 30–40 minuta laganim tempom. Staza je mestimično strma, ali prohodna, a uz put ćete naići na klupe i mesta za odmor. Preporučuje se udobna obuća, posebno nakon kiše.

Najlepše doba za posetu

Proleće i rana jesen su idealni – priroda je tada bujna, a temperature prijatne. Zimi i u kasnu jesen, stene Soko Grada dobijaju posebnu, pomalo mističnu atmosferu.