Zadužbina poslednjeg despota

Manastir Krušedol osnovao je despot Đorđe Branković, poslednji naslednik slavne dinastije Brankovića, koji se zamonašio pod imenom Maksim. Podignut između 1509. i 1514. godine, manastir je zamišljen kao duhovno utočište, ali i kao porodična grobnica. Đorđeva majka, prepodobna Angelina, takođe je sahranjena ovde, a oboje su danas poštovani kao svetitelji Srpske pravoslavne crkve.

Mesto otpora i opstanka

Kroz vekove, Krušedol je stradao više puta – od Osmanlija, Habsburga, pa do nacističkih pljački u Drugom svetskom ratu. Ipak, nikada nije napušten. Monasi su uporno obnavljali crkvu, freske, riznicu i svetilište. U 18. i 19. veku, Krušedol postaje jedan od najvažnijih duhovnih centara Srba u Habzburškoj monarhiji, mesto okupljanja vernika, političara i umetnika.

Grobnica velikana srpske istorije

U porti manastira sahranjeni su najviši predstavnici srpske crkve, ali i vladari i pesnici:
– Patrijarh Arsenije III Čarnojević, vođa Velike seobe,
– Kralj Milan Obrenović i kraljica Natalija,
– Episkopi i narodna gospoda,
– A jedno vreme ovde su bile i mošti Branka Radičevića.

Zbog toga se Krušedol često naziva i „srpskom Valhalom“ – svetim mestom gde istorija ima lice i telo.

Svetilište zlatnog ikonostasa

Crkva je posvećena Blagovestima Presvete Bogorodice. U njenoj unutrašnjosti nalazi se jedan od najlepših ikonostasa srpskog baroka – pozlaćen, bogato ukrašen i oslikan kombinacijom vizantijskog i zapadnog stila. Freske su radili najbolji slikari svog vremena, a ikonostas je i danas u funkciji.

Manastir koji i dalje diše

Krušedol je i danas aktivan manastir, sa malom bratijom, ali velikim duhovnim i kulturnim značajem. Otvoren je za posetioce, a tokom praznika okuplja vernike iz cele Srbije. U manastiru postoji i muzej, prodavnica sa rukotvorinama, kao i tiha bašta u kojoj posetioci mogu da se sklone iz sveta.

Zanimljivosti koje mnogi ne znaju

– Ime „Krušedol“ potiče od kruškovih stabala koja su nekada rasla u okolini.
– Tokom nacističke pljačke 1942. godine odneseno je preko 300 vrednih umetničkih predmeta – mnogi se i danas vode kao nestali.
– Krušedol se pominje u poeziji Jovana Dučića i u memoarima vladika iz 18. veka.
– U manastiru su prikazane i lične stvari kraljevske porodice Obrenović.

Krušedol nije samo manastir – to je večna pozornica srpskog identiteta, na kojoj su ispisane najtiše, ali i najuzvišenije stranice istorije.