Naslednik Kosovskog zaveta

Stefan Lazarević postao je vladar kao trinaestogodišnjak, nakon pogibije kneza Lazara na Kosovu 1389. godine. Njegova mladost protekla je u teškim okolnostima – Srbija je bila oslabljena, okružena Osmanlijama i Ugarima, a narod je tražio oslonac u mladom vladaru. Uprkos mladosti, Stefan je izrastao u odlučnog i mudrog vođu.

Viteški ratnik i ugled u Evropi

U mladosti je bio turski vazal i borio se u bitkama kao saveznik Osmanskog carstva, ali se ubrzo okrenuo ka Zapadu i pridružio hrišćanskim silama. Njegova hrabrost došla je do izražaja u Bici kod Angore 1402. godine, gde je komandovao srpskim odredom i ostavio snažan utisak. Kao nagradu, vizantijski car Manuel II Paleolog mu je dodelio titulu despota, jednu od najviših u Vizantiji.

Stefan Lazarević bio je član viteškog reda Zmaja, zajedno sa evropskim vladarima, što ga je svrstalo među najuglednije ljude tog vremena. U narodnom pamćenju ostao je i kao ratnik izuzetne hrabrosti, ali i čovek viteških vrlina – pravi „srpski kraljević Artur“.

Zaštitnik i obnovitelj Beograda

Jedno od njegovih najvećih dela bila je obnova Beograda, koji je 1404. godine dobio na upravu od ugarskog kralja Žigmunda. Od male pogranične tvrđave, Stefan je Beograd pretvorio u pravu prestonicu: utvrdio je zidove, izgradio palate, crkve i kulturne centre. Beograd je tada prvi put postao glavni grad Srbije i ostao to sve do pada pod Osmanlije.

Graditelj i mecena

Stefan Lazarević je bio i veliki graditelj i mecena. Podigao je ili obnovio brojne manastire i crkve: najpoznatija je njegova zadužbina Manasija, podignuta 1418. godine kod Despotovca. Manastir je bio i duhovni i vojni centar, sa moćnim zidinama i kulama, a u njegovom sklopu radila je Resavska škola, jedno od najznačajnijih prepisivačkih i prosvetnih centara tog doba.

Pesnik i zakonodavac

Osim što je bio vladar i ratnik, Stefan Lazarević bio je i pesnik. Njegovo delo „Slovo ljubve“ ubraja se u vrh srpske srednjovekovne književnosti, a govori o prijateljstvu, ljubavi i ljudskim vrlinama. Bio je i zakonodavac – doneo je zakone koji su uređivali državnu upravu i feudalne odnose, nastojeći da očuva red i pravdu u teškim vremenima.

Nasleđe viteškog vladara

Despot Stefan Lazarević umro je iznenada 1427. godine kod sela Glavica, u lovu. Iako bez naslednika, ostavio je Srbiju jaču nego što je bila posle Kosovske bitke. Njegovom smrću završava se jedno veliko poglavlje srpske srednjovekovne istorije, ali njegovo delo živi kroz Beograd, Manasiju i sećanje na viteške vrline.