Gde počinje tišina koja teče

Toplica izvire na nadmorskoj visini od oko 1.100 metara, u blizini sela Žuč, na padinama Kopaonika. Uliva se u Južnu Moravu kod Doljevca, nakon što protekne kroz Prokuplje, Kuršumliju i Žitorađu. Ceo tok reke iznosi oko 130 kilometara.

Uz njen tok se formirala jedna od najznačajnijih dolina Srbije, kroz koju su se prelivali i ljudi i događaji — od Rimljana do ratnika Prvog svetskog rata.

Reka istorije i otpora osvajačima

Toplica je tokom istorije bila više od prirodnog toka — bila je strateški pravac, put vojski, ali i naroda u zbegu. Najpoznatiji događaj vezan za ovu oblast je Toplički ustanak 1917. godine — jedini ustanak u porobljenoj Evropi tokom Prvog svetskog rata.

Vođa ustanka, Kosta Vojinović, poznat i kao Kosta Pećanac, predvodio je borce duž reke, kroz šume i planinske prolaze. Ovi predeli i danas čuvaju uspomene na junaštvo, ali i stradanje.

Dolina legendi i svetilišta

U blizini reke nalaze se i brojna svetilišta — manastiri Đunis, Sveti Nikola u Kuršumliji, kao i ostaci srednjovekovnih crkava. Narod kaže da su sve crkve na Toplici povezane nevidljivim nitima, i da reka „pamti molitve“.

U nekim selima postoji verovanje da voda iz Toplice u proleće ima lekovita svojstva, posebno za oči.

Postoje i predanja o „rečnoj ženi“ — mitskom biću koje se pojavljuje pred veliku promenu vremena, čuvajući tajne iz starina.

Priroda koja mami, voda koja obnavlja

Danas je dolina reke Toplice važno područje za poljoprivredu, ali i za izlete i lokalni turizam. U njenom priobalju rastu razne lekovite biljke, a ribolovci dolaze zbog pastrmke i mladice. Na pojedinim mestima reka je toliko čista da se i dalje koristi za piće.

Staze uz reku, naročito u blizini Prokuplja, pružaju priliku za tihe šetnje, ali i za dublje razumevanje prostora u kojem se priroda i prošlost susreću bez reči.

U samom Prokuplju uređeno je izletište uz reku, sa šetalištem, klupama i zelenilom, koje leti služi kao okupljalište porodica i mladih. Takođe, deo obale kod Žitorađe poznat je po mirnim uvalama idealnim za odmor i ribolov. Ova mesta čine Toplicu dostupnom i pitomom, bez narušavanja njenog prirodnog toka.